Binnen Team 4 Mijl zijn er veel atleten die sport en studie combineren. Sommige atleten doen zelfs onderzoek naar de sport binnen hun studie. In deze column zoomen we in op een serie sportgerelateerde onderzoeken van atleten binnen Team 4 Mijl. Marit Dopheide heeft tijdens haar master Sport Sciences onderzoek gedaan naar de mentale gezondheid van topsporters.
“Het is inmiddels alweer even geleden, maar ruim twee jaar geleden rondde ik – na flink wat bloed, zweet en tranen – mijn master afstudeerproject af. Na de bachelor bewegingswetenschappen ben ik destijds doorgestroomd in de tweejarige master genaamd ‘Sport Sciences’. Uiteraard omdat ik de bachelor interessant vond, maar ook zeker omdat de combinatie met topsport goed bevallen was. Het was een master waarin het doen van kwantitatief onderzoek centraal stond.
Vandaar dat het ook vrij uitzonderlijk was dat ik juist voor mijn afstudeerproject een kwalitatief onderzoek mocht doen. Voor degenen die het niet weten, bij het doen van kwalitatief onderzoek wordt data opgehaald aan de hand van o.a. (diepte) interviews. Je verzamelt dus geen cijfermatige informatie, maar juist achterliggende motieven en meningen. Ik vond het interessant om voor de verandering op deze manier onderzoek te doen. Bij het Mulier Instituut in Utrecht, inmiddels mijn huidige werkgever, kreeg ik de mogelijkheid om mijn eigen onderzoek op te zetten.
Ik was geïnteresseerd in de mentale gezondheid van topsporters. Steeds vaker zag ik om mij heen topsporters die ‘mentale struggles’ hadden, zonder dat daar openlijk over werd gepraat. Waar blessures in de topsport leiden tot duidelijke behandelprotocollen, ligt dit voor mentale gezondheidsproblemen een stuk gecompliceerder. Hoewel mentale begeleiding (bijv. in de vorm van een sportpsycholoog) steeds vaker onderdeel is van het begeleidingsteam, is dit zeker (nog) niet de standaard in de topsport. Dit terwijl het voorkomen van mentale gezondheidsproblemen wenselijk kan zijn voor zowel topprestaties als een duurzame gezondheid. Vandaar dat ik mij in het onderzoek ging richten op de mentale ondersteuning in de topsport. Welke ervaringen hebben topsporters op het gebied van mentale begeleiding? Welke behoeften hebben topsporters op dit gebied? Heerst er een bepaalde houding ten aanzien van deze vorm van ondersteuning?
Om deze vragen te beantwoorden heb ik diepte-interviews gehouden met topsporters (internationaal niveau) uit verschillende sporten. Allereerst vond ik het zeer bijzonder dat sporters zich zo openlijk uitlieten over een toch wel kwetsbaar onderwerp. De ervaringen die de topsporters hadden met de mentale begeleiding waren hoofdzakelijk positief. Deze ondersteuning werd veelal als prettig beschouwd vanwege de externe, onafhankelijke positie van de begeleiding, buiten de directe cirkel van de topsporter. De mogelijkheid om je verhaal te vertellen, waarbij iemand een luisterend oor biedt en een ‘spiegel’ voor kan houden, kwamen naar voren als meest voorkomende behoeften.
Ondanks de positieve ervaringen werden deze behoeften niet in alle gevallen vervuld. Topsporters gaven aan dat ze het moeilijk vonden om hun gevoelens te delen. Ook kwam als belangrijke reden naar voren dat het topsportsysteem meer gericht zou zijn op het oplossen van mentale gezondheidsproblemen in plaats van het voorkomen ervan. Om beter tegemoet te komen aan de behoeften van de topsporters, werd een verbeterde toegankelijkheid van de mentale begeleiding genoemd. Enerzijds door middel van een betere zichtbaarheid, anderzijds door het implementeren van de mentale begeleiding gedurende een vroeg stadium in de carrière. Hierbij gaven topsporters aan dat ze het belangrijk vinden dat de coach een positieve houding heeft ten aanzien van de mentale begeleiding. Dit alles om te streven naar een meer preventief signalerend systeem.
Ik vond het speciaal om tijdens dit afstudeerproject mijn topsport en studie in één project te kunnen combineren. De verhalen die ik kreeg te horen waren divers en soms shockerend. Het verbaasde mij waar topsporters zoal tegen aanliepen. Sommige van deze mentale problemen waren denk ik anders verlopen als hier in een eerder stadium over was gesproken. Maak als topsporter dus dingen bespreekbaar als je ergens tegen aanloopt. Zoek hiervoor iemand die je vertrouwt en waar je open je verhaal bij kunt doen, want soms heeft iedereen gewoon even een luisterend oor nodig!”
Omslagfoto: Ejam Maail
